( ارائه مطلب از : شینا انصاری )

 بخشی از آلودگی هوای شهر تهران ناشی از منابع ثابت آلودگی است. گرچه سهم این بخش در قیاس با منابع متحرک همچون خودروها و موتورسیکلت ها ناچیز است  لیکن در شرایط پایداری جوی و اینورژن ،  لزوم توجه به این دسته از منابع آلودگی بیش از پیش احساس می گردد.

منابع ثابت آلودگی هوا مشتمل بر کارخانجات و کارگاهها ، وسايل گرمایش خانگی و تجاری و منابع متفرقه همچون سوزاندن ضایعات می باشند .

بر اساس آمار تحقیقی منتشر گردیده از سوی جایکا  International Cooporation Agency)   ( Japan  ،  در سال 1382سهم منابع ثابت در آلودگی هوای شهر تهران 8/28 درصد اعلام شده است .

هرچند به نظر می رسد که  سهم آلودگی منابع ثابت با توجه به کثرت منابع متحرک در سالیان اخیر و با لحاظ برخی اقدامات کنترلی صورت گرفته در جهت رفع آلودگی هوا در واحدهای صنعتی تولیدی و خدماتی تقلیل یافته باشد ، لیکن با توجه به موقعیت خاص جغرافیایی کلانشهر تهران و محاط گردیدن آن توسط ارتفاعات بخش شمالی که تهران را به دهلیزی عمیق  ، صرفاٌ با یک مسیر ورودی هوا  از سمت غرب این کلانشهر بدل کرده است ،  استقرار وفعالیت عمده واحدهای صنعتی و تولیدی بزرگ کشور درپهنه غربی و دقیقاٌ در مسیر جریان ورودی هوا   درصورت عدم رعایت ملاحظات محیط زیست در خصوص کنترل آلودگی هوا از سوی صنایع مستقر ، موجبات پراکنش و هدایت آلودگی های منتشره  به مناطق درونی شهر تهران و تبدیل این دهلیز به انبانی مملو از آلاینده های محیطی  می گردد .

بر همین اساس محور هفتم در برنامه جامع کاهش آلودگی هوای تهران به کنترل منابع ثابت اختصاص یافته است و چهار پروژه درذیل آن  مشخص و منظور گردیده است. ضمن آنکه با توجه به ضرورت پایش محیط زیست منابع ثابت آلودگی ها ، محور هشتم  با عنوان پایش مشتمل بر دو بخش پایش سلامت وپایش زیست محیطی به محورهای قبلی برنامه جامع کاهش آلودگی هوای تهران افزوده شده است وپروژه هایی همچون گسترش و تجهیز واحدهای گشت سیار محیط زیست ، ایجاد مرکز پایش زیست محیطی لحظه ای و تجهیز  دودکش واحدهای بزرگ صنعتی و تولیدی تهران به سیستم لحظه ای با مسئولیت سازمان های موثر در ایجاد و یا کاهش آلودگی ها در این محورتعریف گردیده است.

 این در حالیست که علیرغم انجام برخی اقدامات و فعالیت ها در خصوص کنترل منابع ثابت و پایش محیط زیست در واحدهای صنعتی و تولیدی همچون  نصب و بهینه سازی فيلتراسيون، اسکرابر ، بهينه سازی ماشين آلات ، تعطيلی بخش های آلاينده ، تغيير در فرايند توليد ، جايگزينی خطوط فرسوده با خطوط  واجد تکنولوژی روز و انتقال واحدهاي با ماهيت آلايندگي به خارج از محدوده مسكوني  از سوی اداره کل حفاظت محیط زیست استان تهران ، دستیابی به دستاوردهای قابل قبول در این دو محور مستلزم تعامل وهمکاری همه ی ارکان اثرگذار در ایجاد آلودگی های منتشره ،  بالاخص صنایع می باشد.

تغيير نگرش موجود در خصوص در سی سی یو قراردادن صنعت و محدود نمودن آن در صورت اعمال پایش لحظه ای خروجی هوا در واحدهای بزرگ ، می تواند موجبات دغدغه و حساسیت  بیشتر در صاحبان صنایع جهت کنترل آلودگی های مقطعی و ادواری  ،  ممانعت از ایجاد آلودگی در خارج از زمان پایش فیزیکی محیط زیست  بویژه در هنگام شب و نهایتاٌ شفافیت عملکرد را فراهم سازد.

نكته ی دیگر قابل اشاره در خصوص منابع ثابت آلودگی هوا  ، روند افزایشی استفاده از سوخت های فسیلی میان تقطیر ( نفت ، گازوییل و..... ) در مصارف گرمایشی و نیز در بخش های صنعتی و تجاری در فصل سرما و اوقات پایداری جوی می باشد ، که متاسفانه کمتر به این موضوع پرداخته شده و با توجه به همزمانی حذف گاز مصرفی و جایگزینی سوخت های فسیلی  با  مواقع اوج آلودگی  ، به نقش تشدید کننده وسایل گرمایشی به عنوان یکی دیگر از منابع ثابت آلودگی هوا اغلب به دیده اغماض نگریسته شده است .

از این روبه نظر می رسد بازاندیشی درباره تاثیر منابع ثابت  در ایجاد آلودگی هوا نیازمند همسویی دیدگاه ها و عملکرد بخش های اثرگذار در راستای  تقلیل معضلات مبتلابه در این امر ، همچون همکاری هرچه بیشتر صنعت در کنترل آلودگی های ایجادی ، فراهم نمودن تمهیدات لازم جهت دسترسی صنعت و خدمات به سوخت مناسب علی الخصوص در زمان های پیک آلودگی ، ممانعت جدی از بارگذاری بیشترصنایع  درتهران و تسریع در انتقال صنایع  آلاینده و...  می باشد .

  بی شک عنایت بیشتر به نقش موثر و غير قابل اجتناب منابع ثابت و تببین ساز و کارهای شدید کنترلی  در مقابله با عوامل ایجاد کننده آلودگی  از طریق این منابع ، حتی در شکل سوزاندن ضایعات در  حاشیه و پیرامون شهرمی تواند نقطه قوتی در کاهش سهم این منابع در ایجاد آلودگی  و به تبع آن سیر نزولی آلودگی هوا در روزهای پیش روی پایتخت باشد.

  ( نقل از روزنامه همشهری مورخ 26/11/87 )