اداره حفاظت محيط زيست شهرستان تهران بر اساس قوانين ، آيين نامه ها ، استانداردها و دستورالعملهاي زيست محيطي ضمن گشت و پايش مستمر و نظارت روزانه بر واحدهاي توليدي- صنعتي و خدماتي در راستاي ساماندهي ، بهسازي و رفع آلودگي هاي آنها ( آب و فاضلاب ، هوا ، خاك ، صدا ، پسماند ويژه و زباله هاي عادي ) اقدام و كليه موارد معضلات زيست محيطي بخش مركزي را به سازمانهاي مرتبط اعلام و تا حصول نتيجه پيگيري مي نمايد. لازم به ذكر است با توجه به تنگناهاي جدي موجود در منطقه ، در صورت عدم اتخاذ تمهيدات لازم ، مسايل فوق به معضلات غير قابل جبراني در بخش مركزي تهران تبديل خواهند شد. موارد عمده قابل ذكر عبارتست از:

 پسماندهای منطقه

 تا اواسط سال 1387 كليه زباله ها و ضايدات صنعتي – تجاري بخش مركزي ( حدود 100 تن در روز ) و نخاله هاي ساختماني به اراضي فاز پنج پرديس منتقل و به صورت غير اصولي و پراكنده و در زمانبنديهاي مختلف جمع آوري و دفع مي شد. از اين تاريخ به بعد صرفا" زباله هاي پرديس ( حدود 25 تن در روز ) به آنجا منتقل شده كه معضلات بهداشتي و زيست محيطي زير را ايجاد مي نمايد:

·        سوزاندن بخشي از زباله ها و ایجاد بوي مشمئزكننده در فضا  که توسط باد به سمت منازل مسكوني شهر پرديس آورده مي شود .
  • فعاليت غير اصولي و غير بهداشتي دوره گردها در بازيافت زباله از جمله كاغذ ، شيشه ، پلاستيك ، كارتن و ... به صورت حتي ساكن در محل
  • ازدياد جانوران موذي و سگهاي ولگرد و خطر شيوع انواع بيماريها
  • آلودگي آبهاي سطحي و زيرزميني توسط شيرابه زباله هاي موجود ، كه نهايتا" آلودگي آبخوان منطقه و اشاعه انواع آلودگي ها را بدنبال خواهد داشت.
  • بر هم خوردن سيماي طبيعي منطقه با پراكنش زباله ها و نايلونهاي بجامانده
  • موقعيت نامناسب مركز دفن در حاشيه جاده  تهران- شمال
  • آلودگي خاك منطقه

 درحال حاضر گزينه ی 2 طرح مطالعات امكان سنجي و مركز دفن زباله پرديس و بومهن از سوي دفتر ارزيابي سازمان متبوعه تایید گردیده است و اداره حفاظت محیط زیست شهرستان ضمن تاكيد بر لزوم رفع موانع گزينه انتخابي جهت احداث كارخانه بازيافت و كمپوست و شروع عمليات اجرايي موضوع ساماندهي و رفع آلودگي مركز كنوني را از طريق نظارت بر عملكرد پيمانكاران تفكيك زباله ، ممانعت از سوزاندن زباله ها و برخورد با عوامل متخلف پیگیری مي نمايد .

از سوي ديگر تخليه و سوزاندن ضايعات و زباله هاي صنعتي در برخي واحدها يا اطراف كارگاهها انجام مي شود که متاسفانه يكي از دلايل آن عدم خدمات رساني صحيح و به موقع متوليان امر مي باشد كه به منظور رفع معضل فوق ضروري است شهرداري منطقه ضمن تلاش بيشتر با عوامل متخلف برخورد نمايد.

جهت تخمين توليد زباله در روز در شهر جديد پرديس با جمعيت حدود 50000 نفر و سرانه 5/0 كيلوگرم توليد زباله ، بایست گفت که در اين شهر روزانه حدود 25000 كيلوگرم زباله توليد مي شود.

 صنايع مستقر در محدوده

 بر اساس برآوردهاي به عمل آمده حدود 4000 واحد توليدي – صنعتي و خدماتي در مناطق صنعتي غير مجاز اعم از سعيد آباد ، جاجرود ، تپه سيف ، كمرد ، خرمدشت ، سياه سنگ و مناطق ديگر در حال فعاليت مي باشند. به دليل عدم هماهنگي فیمابین ارگانهاي ذيربط درخصوص صدور مجوزهاي احداث و فعاليت صنعتي و عدم استعلام و اخذ مجوزهاي محيط زيست ، فعالیت واحدهای موصوف موجبات بروز معضلات بهداشتي- زيست محيطي  در منطقه گرديده است .

يكي از عمده ترين مراكز صنعتي مستقر در بخش مرکزی ، منطقه صنعتي شهر جدید پرديس به نام خرمدشت است. اين منطقه پس از انقلاب اسلامي بصورت خودجوش و بدون مجوز براي استقرار صنايع و مشاغل مزاحم كه از تهران خارج مي شده اند توسعه و گسترش يافته است و در سالهاي بعد نیز بدون نظارت بايسته توسعه يافته و بسياري از كارگاهها و مراكز استقرار يافته در اين منطقه بدون مجوز از ادارات ذيربط در حال كار و فعاليت در اين محدوده مي باشند و به همين جهت نيز مقررات و ضوابط زيست محيطي  در این واحدها رعايت نمي شود.

منطقه صنعتي- كارگاهي كمرد نيزدرغرب شهر پرديس قرار گرفته كه با گسترش و توسعه شهر جديد پرديس ( فاز 5 ) به اين سمت، در آينده با يك سري ساخت وسازهاي غير مجازو لجام گسيخته روبرو خواهيم بود كه بيشتردر مناطق روستايي حاشيه شهر پرديس ، به ويژه روستاي كمرد اسکان خواهند یافت . بنابراين قبل از آنكه اين اتفاق روي دهد، تهيه طرح هاي ساماندهي اين ناحيه ضروري می باشد.

لازم به ذکر است که هم اکنون 7 ناحیه صنعتی غیر مصوب سعید آباد ، جاجرود ، تپه سیف ، کمرد ، خرمدشت ، سیاه سنگ ، سیاه بند  در منطقه  فعال می باشند ، مناطق فوق به صورت غير اصولي  ساخت و ساز شده و در واقع مناطق صنعتی  خود جوش هستند كه موجبات معضلات فراوان بهداشتي – زيست محيطي و شهري گردیده اند  ، بر همین اساس كليه هفت منطقه فوق الاشاره فاقد زون بندي خاص ، فاقد شبكه و سيستم تصفيه فاضلاب مركزي و  فاقد فضاي سبز عمومي مي باشند.

فاضلاب شهر جديد پرديس

 شهر جديد پرديس در مساحتي حدود 2000 هكتار در 25 كيلومتري تهران و در كنار جاده تهران – بومهن بنا شده است . مساحت بخش مسكوني آن 1408 هكتار و در 5 فاز طراحي شده است.

در طرح جامع پرديس تا سال 1400 حدود 230 هزارنفر جمعيت در آن مستقر خواهند شد ليكن مهندسين مشاور برآورد 300 هزار نفر را داشته اند . هم اكنون جمعيتي بالغ بر 50000 نفر در فازهاي 1، 2، 3 و 4 اسكان يافته اند.

 فاضلاب خروجي

منطقه شهر جديد پرديس داراي شيب توپوگرافي زيادي است بطوري كه اختلاف ارتفاع پائينترين (1690) و بالاترين (1975) نقطه شهر ،حدود 285 متر است .  با توجه به كوهستاني بودن منطقه حفر چاههاي جذبي به هيچ عنوان ميسر نبوده و بر همين اساس از ابتداي احداث اين شهر اجراي شبكه جمع آوري و تصفيه خانه فاضلاب براي آن منظور گرديد.

در حال حاضر شبكه جمع آوري و دفع فاضلاب در شهر جديد پرديس در فاز يك بطول تقريبي 17 كيلومتر ، در فاز دو بطول تقريبي 21 كيلومتر و در فاز چهار بطول   8   كيلومتر از جنس آزبست سيمان و پلي اتيلن به قطر 150 تا 400ميليمتراجراء گرديده و در حال بهره برداري  مي باشد.

فاضلاب فازهاي 1،2،3،4 بصورت ثقلي و از طريق خط كلكتور به سپتيك تانكهاي موجود منتقل مي شود . فاضلاب بهداشتي ، آشپزخانه و ... فازهاي 1،2،3 وارد 3 سپتيك و فاضلاب فاز4 وارد يك سپتيك مي شود .

 بدليل حجم كم سپتيك و افزايش فاضلاب توليدي ، سپتيك تانكهاي فوق صرفاً بصورت يك مخزن ته نشيني عمل مي كنند و فاضلاب ورودي بدون هرگونه تصفيه اي از آن خارج و داخل مسيل هاي موجود از جمله آب انجيرك ( مسيل 1 ) ، باغكمش ( مسيل 2 ) و مسير سابق انتقال فاضلاب اصطلك ( مسيل 3 ) و مسير شرق اراضي مركز ارتباطات ماهواره اي بومهن شده كه نهايتاً به رودخانه جاجرود در حوزه آبريز سد ماملو مي ريزد و موجبات بروز معضلات بهداشتي – زيست محيطي بسياري در منطقه می گردد .

 سيستم تصفيه فاضلاب

مسئوليت احداث سيستم موصوف وفق توافق وزارت نيرو و وزارت مسكن و شهرسازي برعهده شركت آب و فاضلاب استان تهران گذاشته شد. محل اجراي آن نيز پس از بررسي هاي مكرر و موافقت سازمان حفاظت محيط زيست در جنوب جاده تهران - بومهن و غرب اراضي پارك فن آوري پرديس در زميني به مساحت 10 هكتار تعيين گرديد و مقرر شد اين زمين ها كه داراي معارض بودند از سوي شركت عمران شهر جديد پرديس رفع معارض شوند . اجراي پروژه موصوف از طريق ارگانهاي ذيربط از جمله اداره حفاظت محيط زيست تهران مستمراٌ در دست پيگيري می باشد.

معضلات فعلی روند تخلیه فاضلاب پردیس

·        آلودگي آبهاي سطحي و زيرزميني منطقه (روستاهاي مسير) از جمله رودخانه جاجرود و حوزه آبريز سد ماملو

·         بوي تعفن شديد بخصوص در فصل گرما

·        تجمع حشرات و حيوانات موذي

·        بروز و شيوع بيماريهاي ميكروبي

·         اختلال در آرامش ساكنين ( وصول شكايات متعدد كتبي و تلفني )

 

راهکارهاي پيشنهادي جهت رفع معضلات محیط زیست بخش مرکزی شهرستان

 1- جلوگيري از توسعه مناطق صنعتي خرمدشت و سياه سنگ . اين مناطق مي بايست در حد وضع موجود ساماندهي شده و كليه كارگاههاي موجود بايد نسبت به تطبيق با ضوابط قانوني و اخذ مجوزهاي لازم از سازمانهاي ذيربط اقدام كنند.  

2- هر گونه ساخت و ساز در ‌ حريم استحفاظي شهر جديد پرديس به خصوص حد فاصل شهر بومهن و شهر جديد پرديس ممنوع گردد.

 3- توسعه هاي  آتي صنعتي- خدماتي ، مسكوني و غيره در شمال و جنوب جاده تهران- بومهن كه در منطقه حفاظت شده جاجرود واقع مي گردد از محدوده طرح خارج شود.

4- ايجاد فضاي سبز در حد شرقي شهر جديد پرديس. ايجاد كمربند سبز جهت جلوگيري از ساخت و ساز و حفظ اراضي منطقه حفاظت شده جاجرود و منطقه .

5- جهت جلوگيري از ساخت و سازهاي بي رويه اقدامات لازم براي تملك و تعيين وضعيت اراضي موجود هر چه سريعتر صورت پذيرد.

7- با توجه به واقع گرديدن منطقه صنعتي خرمدشت و سياه سنگ در حوزه آبريز رودخانه جاجرود وسد ماملو و ايجاد مشكلات زيست محيطي در اراضي پايين دست نسبت به تعيين محل احداث سيستم تصفيه فاضلاب صنعتي شهرك اقدام گردد.

8- با توجه به واقع گرديدن منطقه صنعتي خرمدشت در داخل محدوده مصوب شهري صرفاً صنايع كد الف ضوابط استقرارصنايع ، مشمول شعاع 120 كيلومتري تهران مي توانند انتقال يا احداث و فعاليت نمايند.

9- ايجاد مديريت جامع جمع آوري و بازيافت ضايعات و پسماندهاي صنعتي و عدم دفن و جلوگيري از تخليه هرگونه مواد زائد صنعتي در حريم شهر الزامي است.

10- با توجه به وجود نواحي صنعتي مشابه خرمدشت و سياه سنگ همچون كمرد – تپه سيف ، جاجرود ، سعيد آباد و سياه بند  با مجموع بيش از 4000 كارگاه صنعتي كوچك و بزرگ به صورت مجاز و غير مجاز و آلوده كننده ، سياست گذاري و برنامه ريزي مدون در راستاي تعيين تكليف آنها صورت گرفته  تا از بروز مشكلات اجرايي آتي كاسته شود.

 11- جلوگيري از ساخت و ساز مسكوني در مجاورت بافت صنعتي و عدم توسعه سالن هاي صنعتي به سمت منازل مسكوني در كل منطقه.

 12- ساماندهي سريع وضع موجود محل دفع زباله هاي پرديس.

 13- تقويت گشت پليس ساختمان و همكاري كليه ارگانهاي ذيربط با اين واحد.

 14- ساماندهي موسسات تخليه چاه در بخش مركزي تهران